Uşaqlarda inaq: əlamətləri və müalicəsi. Həkim Nərmin Əzizova

Ümumi məlumat

İnaq – yuxarı tənəffüs yollarının, xüsusilə qırtlaq (səs tellərinin) və nəfəs borusunun iltihabı və ödemi ilə müşahidə edilən infeksion bir xəstəlikdir.

İnaq uşaqlarda 6 ay – 3 yaş aralığında daha çox müşahidə edilir. Yaşı 6 yaşdan yuxarı olan uşaqlarda bu xəstəliyə nadir hallarda rast gəlinir. Xüsusilə bu xəstəliyə payız və qış aylarının başlanğıcında daha çox təsadüf olunur.

Uşaqlarda hava yollarında yaranan kiçik miqdarda ödem hətta əhəmiyyətli dərəcədə daralmaya və tənəffüsün tezləşməsinə səbəb ola bilər. İnağın əsas törədiciləri viruslardır.

İnaq xəstə uşaqdan sağlam uşağa keçə bilər. Yoluxma əsasən asqırma və öskürmə zamanı hava damlaları vasitəsilə keçir.  İnfeksiya sağlam uşağa xəstə uşağın istifadə etdiyi əşyalardan və başqa yollarla da  keçə bilər.

Əgər sağlam uşaq bu xəstəliyə yoluxubsa 2 – 3 gün ərzində inaq daha da inkişaf edə bilər.

Croup 101 - Is It Contagious? - Snotty Noses Australia

İnaqda əlamətlər necə olur?

Uşaqlarda inaq tipik olaraq bir neçə gün davam edən yüngül qızdırma, burun axıntısı, farengit və yüngül öskürəkdən sonra anidən (xüsusilə də gecələr) yaranır. Uşaqlarda xarakterik olaraq “hürücü tərzdə” öskürək, səsin tutulması, kobudlaşması və qalınlaşması, həmçinin, döş qəfəsinin dartınması müşahidə edilir. Valideynlərin təcili yardıma müraciətinə səbəb olan əsas şikayətləri tipik olaraq gecələri yuxudan oyandıran hürücü tipli öskürək və bərabərində görülən stridordur (nəfəs almada olan xorlama, yəni çətinləşmə).Yuxarı tənəffüs yollarının obstruksiyası (ödemi) artdıqca uşaqda nəfəs almada çətinlik, sürətli nəfəs alma, narahatlıq, ağız ətrafında, dırnaq və dodaqda göyərmə müşahidə edilir.  Bu dövrdə yüngül dərəcəli qızdırma ilə yanaşı 39 – 40 dərəcəyə qədər yüksələn qızdırma da müşahidə edilə bilər. Bəzi uşaqlarda qızdırma müşahidə olunmur. Uşaqlar hürücü öskürək tutması zamanı tənəffüs çatışmazlığını aradan qaldırmaq üçün məcburi pozisya alaraq yatağın içində oturmağa və ya ayaq üstə durmağa çalışırlar.

Croup In Children | KidsHealth New Zealand's Trusted Voice On Children's  Health

Bu vəziyyət bir neçə gün davam edərək getdikcə azalır və əksər hallarda bir həftə ərzində tamamilə keçir.

Uşaqlar böyükdürsə əlamətlər daha yüngül ola bilər. Boğulma tutmaları zamanı ailələr və uşaqlar qorxu, narahatçılıq keçirə  və həyəcanlana bilərlər. Uşaqlarda həyəcanlanma əlamətləri və ağlama daha da artırır. Hətta bu zaman şüur pozula bilər. Çox ağır hallarda hürücü öskürək olmayıb sadəcə dərin döş qəfəsi dartınmaları da müşahidə edilə bilər.

 

Xəstəxanaya yatırılmalı olan vəziyyətlər aşağıdakılardır:

  • Nəfəs almada çətinlik;
  • Yüksək qızdırma;
  • Hürücü tərzdə öskürək;
  • Səs tutqunluğu – səsdə kobudlaşma olması;
  • Dəri və dırnaqlarda göyərmə;
  • Döş qəfəsində çəkilmə.

İnaq zamanı ilkin olaraq nə etmək lazımdır?

İnaq  uşaqlar üçün qorxulu ola bilər.  Tənəffüs çatışmazlığı sürətlə inkişaf edə və ağırlaşa bilər.

İnaq müşahidə edilən uşağın sərin hava ilə 10-15 dəqiqə ərzində nəfəs alması belə uşağın simptomlarını yüngülləşdirir. Uşağın rahat nəfəs ala bilməsi üçün uşağın sərin havaya çıxarılması və ya yanına sərin buxar verən cihaz qoyulması məsləhət görülür.  Nəmləndirilmiş hava səs tellərinin ödemini azaldır və beləliklə simptomlar azalır. Körpələrdə və uşaqlarda burnun seliklə tıxanıqlığı da tənəffüsü çətinləşdirir. Bu zaman burnun xüsusi spreylər ilə yuyulması tənəffüsü asanlaşdırır. Uşaq yatarkən başın altının yüksəldilməsi onun tənəffüsünü asanlaşdıracaqdır. Qızdırma varsa qızdırmasalıcı verilə bilər.

İnaq müşahidə etdiyiniz zaman həkiminizlə əlaqə saxlamaq məsləhət görülür. İnaq zamanı xəstəxanaya müraciət edilməlidir. Həkiminizin etaplı olaraq edəcəyi müalicə (oksigen, steroid və inhale adrenalin) uşağınızın daha tez yaxşılaşmasına imkan yaradacaqdır.

Croup: symptoms and treatments - myDr.com.au

Xüsusi qeydlər

İnaq fərqli bir “hürən” öskürəyə səbəb olur: Krupun əlamətdar simptomlarından biri, tez-tez suiti və ya it kimi səslənən sərt, hürən öskürəkdir. Bu, tənəffüs yollarının, xüsusən də qırtlağın şişməsi və iltihabı ilə əlaqədardır ki, bu da tənəffüs yollarının daralmasına səbəb olur.

İnaq ən çox 6 aydan 3 yaşa qədər olan uşaqlarda rast gəlinir. Çünki, onların tənəffüs yolları daha kiçikdir və şişməyə daha həssasdır.

Simptomlar gecələr şiddətlənir: Krup simptomları, xüsusilə öskürək və nəfəs almaqda çətinlik gecələr daha da pisləşir. Bunun səbəbi, uşaq yatarkən tənəffüs yollarının daha çox şişməsi və nəfəs almasını çətinləşdirməsidir.

İnaq tənəffüs almada çətinliyinə səbəb ola bilər: Ağır hallarda, inaq stridor (nəfəs alarkən yüksək, hırıltılı səs), sürətli nəfəs və ya geri çəkilmə kimi əhəmiyyətli nəfəs problemlərinə səbəb ola bilər. Müalicə edilməzsə, bu əlamətlər daha da ağırlaşa bilər.

Müalicə adətən evdə qulluq tələb edir, lakin ağır hallarda xəstəxanada tibbi yardıma ehtiyac olunur. İstənilən halda müalicə həkimi tərəfindən xəstə ətraflı müayinə olunmalıdır. Daha ağırlaşmış hallarda, tənəffüs yollarının iltihabını azaltmaq və tənəffüs yollarını açmaq üçün xüsusi dərmanlardan istifadə lazım ola bilər.

Xülasə

Nəticə olaraq qeyd edək ki, inaq uşaqlarda tənəffüs yollarının iltihabına və daralmasına gətirib çıxaran, hürən öskürək və nəfəs almaqda çətinlik çəkən simptomlara səbəb olan ümumi virus infeksiyasıdır. Əksər hallarda evdə idarə oluna bilsə də, ağır hallarda tibbi yardım tələb oluna bilər. Valideynlər üçün uşaqlarının simptomlarını izləmələri və nəfəs almaq çətinləşərsə və ya uşaq əhəmiyyətli dərəcədə mübarizə aparırsa, həkimə müraciət etmələri vacibdir.

 

Dr. Nərmin Əzizova - Onlayn rezervasiya edin, rəyləri oxuyun | doktorsitesi.az

Nərmin Əzizova,

Səhiyyə Nazirliyi K.Y.Fərəcova adına Elmi-Tədqiqat Pediatriya İnstitutunun həkimi və dissertantı, Azərbaycan Tibb Universitetinin I Uşaq Xəstəlikləri kafedrasının əməkdaşı, Pediatriya.az saytının təsisçisi