Uşaqlarda Qarın Ağrısı: Səbəbləri və Yanaşma Üsulları. Həkim Nərmin Əzizova

2-5 yaş Xəbərlər
27 Fevral 2020

Uşaqlarda qarın ağrısı geniş yayılmış və müxtəlif səbəblərlə əlaqəli olan bir simptomdur. Bəzən bu ağrılar sadə və keçici olsa da, bəzi hallarda ciddi tibbi və ya cərrahi müdaxiləyə ehtiyac yarada bilər. Qarın ağrısı valideynlərin həkimə ən çox müraciət etdiyi səbəblərdən biridir.

Qarın ağrısının əsas səbəbləri

Qarın ağrısının yaranması uşağın yaşı, yanaşı simptomlar və anamnezə əsasən fərqlənə bilər. Ən çox rast gəlinən səbəblər bunlardır:

  • Mədə-bağırsaq infeksiyaları – rotavirus, adenovirus və ya salmonella, şigella kimi bakteriyalarla
  • Parazitar infeksiyalar, xüsusilə helmintozlar
  • Qəbizlik, xüsusən xroniki və funksional forması
  • Körpələrdə qaz sancıları (kolik) – 6 aya qədər olan uşaqlarda tez-tez müşahidə olunur
  • Sidik yolları infeksiyaları
  • Qida allergiyası və ya qida zəhərlənməsi

Ağrının davam müddətinə görə

  • Qısa müddətli kəskin qarın ağrısı – 3 saatdan az çəkir, çox vaxt ciddi səbəb olmur.
  • Xroniki və ya təkrarlanan qarın ağrısı – 3 ay və daha uzun müddət davam edir, uşağın gündəlik fəaliyyətinə təsir edir. Bu halların 85–90%-i funksional, 10–15%-i isə orqanik səbəblərlə bağlıdır.

Orqanik və funksional qarın ağrısı

Qarın ağrıları iki əsas kateqoriyaya bölünür:

Orqanik səbəblər:

  • Gecə ağrısı və uşaqda yuxudan oyanma
  • Qızdırma, baş ağrısı, səpgi, anemiya
  • İştahsızlıq, çəki itkisi, boy artımında ləngimə
  • Artralgiya və ya cinsi inkişafda gecikmə
  • Perianal bölgədə zədələr və ya qanama
  • Sistemik xəstəliklər – məsələn, FMF (Ailəvi Aralıq Dənizi Qızdırması)

Funksional səbəblər:

  • Funksional dispepsiya – yuxarı qarında narahatlıq, tez doyma, qaz
  • Qıcıqlanmış bağırsaq sindromu (QBS) – ağrı nəcislə əlaqəlidir
  • Aerofagiya – udulan havadan yaranan şişkinlik və narahatlıq

Qeyd: Funksional ağrıların diaqnozu üçün Roma IV meyarları əsas götürülür. Roma IV meyarları funksional qastrointestinal pozğunluqların (məsələn, qəbizlik, qarın ağrısı, irritabl bağırsaq sindromu) diaqnozu üçün istifadə olunan beynəlxalq klinik kriteriyalardır. Bu meyarlar simptomların davametmə müddətinə və tezliyinə əsaslanaraq, orqanik səbəbi olmayan hallarda dəqiq diaqnoz qoymağa kömək edir.

Diqqət tələb edən klinik əlamətlər

Valideynlər aşağıdakı hallarda mütləq həkimə müraciət etməlidirlər:

  • Uşaq gecə yuxudan ağrı ilə oyanırsa
  • Ağrıya qızdırma, qusma, ishal, sidikdə yanma və ya qan müşayiət olunursa
  • Qarında şişkinlik, gərginlik və ya lokal ağrılı bölgə varsa
  • İştahsızlıq, çəki itkisi və ya boy artımında dayanma müşahidə edilirsə

Ciddi tibbi müdaxilə tələb edə biləcək hallar

  • Appendisit – sağ aşağı qadranda kəskin ağrı, hərəkətlə ağrının artması
  • Bağırsaq keçməməzliyi, invaginasiya – qanlı nəcis, narahatlıq və epizodik ağrılar
  • Testis və ya yumurtalıq burulması – təcili cərrahi müdaxilə tələb edir
  • Pankreatit və ya peritonit – yuxarı qarında şiddətli ağrı və qızdırma ilə

Cinsə xas fərqliliklər

  • Qız uşaqları: Menstrual tsikl öncəsi ağrılar, yumurtalıq kistaları, infeksiyalar
  • Oğlan uşaqları: Testis burulması – qasıq və qarın nahiyəsində kəskin ağrı ilə təzahür edir və təcili əməliyyat tələb edir

Psixosomatik və emosional səbəblər

Stress, məktəbə getmə qorxusu, ailədaxili problemlər və emosional gərginlik xüsusilə məktəb yaşlı uşaqlarda funksional qarın ağrısına səbəb ola bilər.

Valideynlərə tövsiyələr

  • Uşağın bütün simptomlarını müşahidə edin – sadəcə ağrıya deyil, ümumi vəziyyətə baxın
  • Qəbizlik, qidalanma vərdişləri və emosional vəziyyəti nəzərə alın
  • Ağrı şiddətli və ya 24 saatdan uzun davam edirsə, mütləq həkimə müraciət edin
  • Antibiotik və ağrıkəsiciləri özbaşına istifadə etməyin
  • Uşağın maye qəbulu və nəcisin müşahidəsi vacibdir

Nəticə

Uşaqlarda qarın ağrısı, bəzən sadə həzm pozğunluğunun əlaməti ola bildiyi kimi, həyati təhlükə yaradan xəstəliklərin də xəbərçisi ola bilər. Bu səbəbdən dəqiq anamnez, fiziki müayinə, və lazım olduqda laborator analizlər əsasında düzgün diaqnoz və müalicə yanaşması seçilməlidir.

 

İstinadlar:

Schoettler I., (2021). Uşaq qarın ağrısı: ümumi səbəblərin nəzərdən keçirilməsi və diaqnostik yanaşma. Uşaq Sağlamlığı, 10 (2), 95-104. Rosen, M. A. və b. (2017).

Uşaqlarda qarın ağrısının qiymətləndirilməsi. Pediatriya, 139(2), e20161976.

Tolia, V. N. və başqaları. (2018). Uşaqlarda qarın ağrısı: epidemiologiya, səbəblər və idarəetmə. Klinik Pediatriya, 57(5), 533-540.

Nərmin Əzizova,

K.Y.Fərəcova adına Elmi-Tədqiqat Pediatriya İnstitutunun həkimi və dissertantı, Azərbaycan Tibb Universitetinin I Uşaq Xəstəlikləri kafedrasının əməkdaşı