Ana südünün körpələr və analar üçün əhəmiyyəti və faydaları barədə qısa məlumat. Həkim Nərmin Əzizova

Dr. Narmin Azizova
Neonatoloq, Yenidoğulmuşların Reanimasiya və İntensiv Terapiya Şöbəsi, K.Y. Fərəcova adına Pediatriya Elmi-Tədqiqat İnstitutu; I Uşaq Xəstəlikləri Kafedrası, Azərbaycan Tibb Universiteti; Pediatriya.az-ın təsisçisi

Ana Südünün Körpələr və Analar Üçün Əhəmiyyəti və Faydaları

Giriş

Ana südü ilə qidalanma erkən uşaqlıq inkişafının ən vacib aspektlərindən biridir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) və UNICEF körpənin ilk altı ayı ərzində yalnız ana südü ilə qidalanmasını, altı aydan sonra isə əlavə qidalarla birlikdə ən azı iki yaşına qədər ana südü ilə qidalanmanın davam etdirilməsini tövsiyə edir. Elmi tədqiqatlar sübut edir ki, ana südü körpə və ana üçün bənzərsiz sağlamlıq faydaları təmin edir. Bu, körpənin fiziki, əqli və immun inkişafında mühüm rol oynayan təbii və mükəmməl balanslaşdırılmış qida mənbəyidir. Bundan əlavə, ana südü ilə qidalanma ananın sağlamlığı üçün də uzunmüddətli müsbət təsirlərə malikdir.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına görə, hər il optimal ana südü ilə qidalanma vasitəsilə 820,000-dən çox uşaq ölümünün qarşısı alına bilər. Amerika Pediatriya Akademiyasının (AAP) məlumatlarına əsasən, ana südü ilə qidalanan körpələrdə qəfil körpə ölümü sindromu (SIDS) riski 36%, qulaq infeksiyaları riski isə 50% daha azdır. “The Lancet” jurnalında dərc olunan araşdırmaya görə, ana südü ilə qidalanan analarda 2-ci tip şəkərli diabet riski 35% azalır.

Ana südünün körpələr üçün faydaları

1. Fiziki və zehni inkişaf üçün vacibdir – Ana südü körpənin beyin və bədən inkişafı üçün lazım olan bütün qidaları ehtiva edir.
2. Həmişə hazır və təhlükəsizdir – Təbii olaraq təmizdir, düzgün temperaturdadır və heç bir hazırlıq tələb etmir.
3. Asan həzm olunur – Körpələr üçün ən rahat həzm olunan qidadır və həzm problemlərinin qarşısını alır.
4. Hər körpə üçün fərdi uyğunlaşır – Ana südü hər körpənin ehtiyaclarına uyğun tərkibdədir, o cümlədən vaxtından əvvəl doğulmuş körpələr üçün də.
5. Böyüməni dəstəkləyir – Ana südündəki böyümə faktorları körpənin sağlam inkişafını sürətləndirir.
6. Zəngin qida tərkibi – Ana südü protein, yağ, minerallar və digər vacib maddələrlə zəngindir. İlk 6 ay ərzində, D vitamini istisna olmaqla, əlavə qida və mayelərə ehtiyac yoxdur.
7. Piylənmə riskini azaldır – Araşdırmalara görə, ana südü ilə qidalanan uşaqlarda gələcəkdə piylənmə riski 15-30% daha azdır (American Journal of Clinical Nutrition).
8. Kolostrum: Körpənin ilk peyvəndi – İlk ana südü (kolostrum) körpənin immun sistemini gücləndirən anticisimlərlə zəngindir.
9. İnfeksiyalardan qoruyur – Ana südündə olan anticisimlər körpəni tənəffüs yolları infeksiyalarından və qulaq infeksiyalarından qoruyur.
10. İshal riskini azaldır – Ana südü ishal xəstəliklərinə səbəb olan mikroorqanizmlərin inkişafının qarşısını alır.
11. Anemiyanın qarşısını alır – Ana südü ilə qidalanan körpələrdə dəmir çatışmazlığı anemiyası daha az müşahidə olunur.
12. Xroniki xəstəliklərin riskini azaldır – Ana südü ilə qidalanma şəkərli diabet, astma, allergiya, uşaq xərçəngləri və diş problemləri riskini azaldır.
13. Göz sağlamlığını qoruyur – Ana südündəki A vitamini göz problemlərinin qarşısını alır.
14. Mədə-bağırsaq problemlərini azaldır – Ana südü ilə qidalanan körpələrdə mədə ağrısı, qusma və qəbizlik daha az olur.
15. Qəfil Körpə Ölümü Sindromu (SIDS) riskini azaldır – Araşdırmalara görə, ana südü ilə qidalanma SIDS riskini təxminən 50% azaldır (AAP).

Ana südünün analar üçün faydaları

1. Doğuşdan sonra tez bərpa olmağa kömək edir – Erkən dövrdə əmizdirmə doğuşdan sonra qanaxmanı azaldır və uşaqlıq yolunun bərpasını sürətləndirir.
2. Süd vəzisi və Uterus Xərçəngi riskini azaldır – Araşdırmalara görə, ana südü ilə qidalanan analarda süd vəzi xərçəngi riski hər 12 aylıq əmizdirmə üçün 4.3% azalır (The Lancet).
3. Osteoporoz riskini azaldır – Ana südü ilə qidalanan analarda gələcəkdə osteoporoz riski aşağı olur.
4. Hormonların sakitləşdirici təsiri var – Ana südü ilə qidalanma zamanı oksitosin hormonu ifraz olunur və ananın rahatlamasına kömək edir.

Ümumi Tövsiyələr

• Körpə doğulduqdan sonra ilk 1 saat ərzində ana südü verilməlidir.
• İlk 6 ay yalnız ana südü ilə qidalanma kifayətdir.
• 6-cı aydan etibarən əlavə qidalarla birlikdə ana südü ilə qidalanma davam etdirilməlidir.
• Ən azı 2 yaşına qədər ana südü ilə qidalanma davam etməlidir.

Nəticə

Ana südü həm körpənin, həm də ananın sağlamlığı üçün əvəzolunmazdır. Elmi araşdırmalar sübut edir ki, ana südü ilə qidalanma körpə ölümünü azaldır, xəstəliklərin qarşısını alır və optimal inkişafı təmin edir. Bu, yalnız şəxsi seçim deyil, həm də ictimai sağlamlıq prioritetidir.

İstinadlar

1. WHO – “Infant and Young Child Feeding”.
2. The Lancet – “Breastfeeding in the 21st Century.”
3. AAP – “Breastfeeding and the Use of Human Milk.”
4. JAMA Pediatrics – “Effects of Breastfeeding on Cognitive Development.”
5. American Journal of Clinical Nutrition – “Breastfeeding and Risk of Obesity.”