Uşaqlarda normadan çox tərləmənin səbəbləri barədə. Həkim Nərmin Əzizova
Uşaqlar niyə tərləyir?
Tərləmə bədənin temperatur tənzimləmə və toksinlərdən təmizləmə mexanizmidir. Uşaqlarda, xüsusilə ilk 1 yaşda və yeniyetməlik dövründə tərləmənin daha çox olması müşahidə edilir. Bu, əsasən normal fizioloji haldır və əksər hallarda narahatlıq doğurmamalıdır. Araşdırmalara görə, uşaqlarda çox tərləmə hallarının yalnız təxminən 3%-i hər hansı bir xəstəliklə əlaqəlidir.
Əgər uşağın tərləməsi digər simptomlarla müşayiət olunmur və ailədə oxşar hallar müşahidə olunursa, bu, çox zaman genetik və zərərsiz səbəblərlə əlaqəlidir. Bununla belə, əlavə əlamətlər varsa – məsələn, halsızlıq, göyərmə, nəfəs darlığı və sair – mütləq həkimə müraciət edilməlidir.
Körpələrdə tərləmə nə vaxt başlayır?
Tərləmə körpələrdə adətən 4-cü aydan etibarən müşahidə olunur. Əmərkən və yuxu zamanı, xüsusilə baş-boyun nahiyəsində tərləmə fizioloji sayılır. Bu halda otaq temperaturunun 22–23°C arasında saxlanılması tövsiyə olunur.
Çox tərləmə növləri: birincili və ikincili
Birincili hiperhidroz
Bu tip tərləmə hər hansı xəstəlik olmadan, bədənin öz daxili mexanizmləri və genetik meyillə bağlı meydana çıxır. Əl, ayaq və qoltuq altı nahiyələrdə daha sıx rast gəlinir. Ətraf mühitin isti olması, emosional stress və fiziki aktivlik tərləməni artırır. Bəzən ailədə 2–3 nəsildə bu vəziyyət müşahidə olunur.
İkincili hiperhidroz
Bu halda tərləmə altda yatan bir xəstəliklə əlaqədar olur və əlavə simptomlarla müşayiət olunur.
Uşaqlarda patoloji tərləmənin əsas səbəbləri
- Tənəffüs sistemi xəstəlikləri və allergiyalar
- Allergik rinit və burun əti böyümələri nəticəsində çətin nəfəs alma, yuxu apnesi və tərləmə artışı görülə bilər.
- Ürək-damar xəstəlikləri
- Anadangəlmə ürək qüsurları olan körpələrdə tərləmə ağız ətrafında göyərmə, nəfəs darlığı və zəifliklə birlikdə özünü göstərə bilər.
- Endokrin və metabolik pozuntular
- Hipoqlikemiya (qan şəkərinin düşməsi), tiroid vəzin hiperaktivliyi (hipertiroidizm) çoxlu tərləməyə səbəb ola bilər. Bunlar titrətmə, zəiflik, tez-tez nəbz və göyərmə ilə birlikdə müşahidə edilə bilər.
- İnfeksion xəstəliklər
- Qızdırma ilə gedən virus və bakterial infeksiyalar bədənin istiliyini artıraraq tərləməyə səbəb olur.
- Cinsi yetişkənlik dövrü
- Bu mərhələdə hormonal dəyişikliklər nəticəsində tərləmə arta bilər. Hipertiroidi hallarında əlavə olaraq çəki itkisi, əsəbilik və yüksək nəbz müşahidə edilə bilər.
- Limfa sistemi xəstəlikləri
- Bəzi hallarda limfa düyünlərinin böyüməsi, qaraciyər-dalaq böyüməsi və tərləmə ilə gedən xroniki xəstəliklər ola bilər.
- D vitamini çatışmazlığı
- Körpəlik dövründə D vitamini almayan uşaqlarda daha sonra tərləmənin artdığı müşahidə olunur. Bu, xüsusilə baş nahiyəsində tərləmə ilə özünü göstərir.
Valideynlər nə etməlidir?
Əgər tərləmə xəstəliklə bağlı deyilsə, onu azaltmaq üçün aşağıdakı tədbirlər faydalıdır:
- İstiotlu, allergik və stimullaşdırıcı qidalardan (şokolad, qəhvə, fıstıq əzməsi) uzaq durun;
- Uşağı pambıq, nəfəs alan geyimlə geyindirin;
- Otağın temperaturu 22–23°C arasında saxlanılsın, tez-tez havalandırılsın;
- Gündəlik duş və dəri gigiyenasına diqqət yetirin – bu, istilik səbəbli dermatit və göbələk infeksiyalarının qarşısını alır.
Nə zaman həkimə müraciət etməli?
Aşağıdakı hallarda mütləq həkim məsləhəti alınmalıdır:
- Təngnəfəslik, göyərmə, nəbzin sürətlənməsi;
- Uşağın yeməkdən imtinası və zəiflik;
- Uzunmüddətli və izaholunmayan tərləmə;
- Gecə tərləməsi ilə birlikdə limfa düyünlərində böyümə.
Nərmin Əzizova, Pediatriya.az saytının təsisçisi