Silkələnmiş (Sarsılmış) Körpə Sindromu barədə. Həkim Nərmin Əzizova

0-6 ay Xəbərlər Yenidoğulan körpəm
24 Mart 2019

Dr. Nərmin Əzizova
Neonatoloq, Yenidoğulmuşların Reanimasiya və İntensiv Terapiya Şöbəsi, K.Y. Fərəcova adına Pediatriya Elmi-Tədqiqat İnstitutu; I Uşaq Xəstəlikləri Kafedrası, Azərbaycan Tibb Universiteti; Pediatriya.az saytının təsisçisi

Sarsılmış (Silkələnmiş) Uşaq Sindromu Nədir?

Sarsılmış Uşaq Sindromu körpə və ya kiçik yaşlı uşağın kobud şəkildə sarsılması (silkələnməsi) nəticəsində baş verir. Bu vəziyyət beyin şişməsi, kəllədaxili qanaxmalar, kəllə sınıqları, torlu qişa qanaxmaları və ağır hallarda ölüm kimi ciddi beyin xəsarətlərinə səbəb ola bilər.

Sarsılmış Uşaq Sindromu əsasən iki yaşdan kiçik uşaqlarda, xüsusilə altı aydan kiçik körpələrdə müşahidə edilir. Lakin, beş yaşına qədər olan uşaqlarda da rast gəlinə bilər. Yüngül halların erkən diaqnozu çətin olsa da, ağır halların simptomları tez bir zamanda müəyyən edilir.

Niyə körpələr Sarsılmış Uşaq Sindromuna daha həssasdır?

Körpələr və kiçik uşaqlar sarsılma nəticəsində beyin xəsarətinə xüsusilə həssas edən unikal anatomik və fizioloji xüsusiyyətlərə malikdirlər:

  • Onların kəllə sümükləri daha yumşaq və nazikdir, bu da beynin kəllə daxilində daha sərbəst hərəkət etməsinə səbəb olur.
  • Körpənin başı bədənin digər hissələrinə nisbətən daha böyükdür, ümumi bədən çəkisinin təxminən 10%-ni təşkil edir.
  • Beyin tam inkişaf etməyib, miyelinizasiya tamamlanmayıb.
  • Boyun əzələləri zəifdir, baş hərəkətini effektiv idarə etmək çətindir.

Bir körpə zorakılıqla sarsıldıqda, incə beyni kəllə içində irəli-geri hərəkət edir, bu da qançırlar, şişmə və qanaxmalara səbəb ola bilər. Nəticədə, ciddi nevroloji zədələr və hətta ölüm baş verə bilər.

Sarsılmış Uşaq Sindromunun səbəbləri

Sarsılmış Uşaq Sindromu əsasən güclü sarsılma nəticəsində baş verir. SUS-a səbəb olan amillər aşağıdakılardır:

  • Gənc və ya təcrübəsiz valideynlər körpə baxımı haqqında kifayət qədər məlumatlı olmaya bilər.
  • Analarda doğuşdan sonrakı depressiya.
  • Özü zorakılığa məruz qalmış valideynlər və ya baxıcılar.
  • Maddi çətinliklər, sosial dəstəyin olmaması və yorğunluq kimi stresli hallar.
  • Körpələrin normal davranışı haqqında yanlış təsəvvürlər, xüsusilə uzunmüddətli ağlama.

Lakin, Sarsılmış Uşaq Sindromunun baş verməsi yalnız qəsdən edilən zorakılıqdan ibarət deyil. Körpəni havaya atıb tutmaq, həddindən artıq yellətmək və ya güclü şəkildə tərpətmək kimi saf niyyətli görünən oyunlar da beyin silkələnməsinə səbəb ola bilər. Ölkəmizdə körpələrin bu tərzdə “əzizləmə metodları”nın kifayət qədər məşhur olduğunu nəzərə alsaq bu sindromu keçirən körpələrin sayının az olmadığı qənaətinə gəlmək mümkündür.

Sarsılmış Uşaq Sindromunun Simptomları

Sarsılmış Uşaq Sindromunun simptomları yüngüldən ağıra qədər dəyişə bilər və aşağıdakıları əhatə edə bilər:

  • Qıcolmalar;
  • Oyaq qalmaqda çətinlik və ya huşsuzluq;
  • Qusma;
  • Pis qidalanma və iştahsızlıq;
  • Tənəffüs çətinliyi və ya nəfəs almada problemlər;
  • Dəridə rəng dəyişiklikləri (solğunluq və ya göyərmə);
  • Paraliz;
  • Görmə problemləri və ya korluq.

Həkimlər Sarsılmış Uşaq Sindromunun diaqnozunda üç əsas klinik əlaməti araşdırırlar:

  1. Subdural və ya subaraknoid qanaxmalar (beyində qanaxma);
  2. Torlu qişa qanaxmaları (göz daxili qanaxmalar);
  3. Xarici travma olmadan və ya minimal xarici xəsarətlərlə bağlı hallar.

Sarsılmış Uşaq Sindromunun Diaqnostikası

Sarsılmış Uşaq Sindromunun diaqnostikası aşağıdakı üsulları əhatə edir:

  • Maqnit Rezonans Tomoqrafiyası (MRT) və ya Kompüter Tomoqrafiyası (KT) skanları beynin zədələnməsini aşkar etmək üçün istifadə olunur;
  • Göz müayinələri torlu qişa qanaxmalarını müəyyənləşdirmək üçün;
  • Rentgen müayinəsi sınıqların olub-olmadığını yoxlamaq üçün;
  • Qan analizləri Sarsılmış Uşaq Sindromuna bənzər simptomları olan digər xəstəlikləri istisna etmək üçün.

Bəzi simptomlar sarsılmadan dərhal sonra görünməyə bilər, lakin zamanla inkişaf edə bilər.

Sarsılmış Uşaq Sindromunun uzunmüddətli nəticələri

Sarsılmış Uşaq Sindromu ciddi və qalıcı fəsadlara səbəb ola bilər:

  • Ağır beyin zədələnməsi və daimi əlilliklər;
  • Onurğa beyni xəsarətləri nəticəsində iflic;
  • Görmə problemləri, o cümlədən korluq;
  • Koqnitiv və motor inkişafın gecikməsi;
  • Sınıqlar və ya oynaqların çıxması;
  • İntellektual gerilik.

Sarsılmış Uşaq Sindromunun qarşısının alınması və maarifləndirmə

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatına görə, Sarsılmış Uşaq Sindromu ictimai sağlamlıq problemi kimi qəbul edilir. Dünyada minlərlə körpə Sarsılmış Uşaq Sindromuna bağlı xəsarətlər alır, bu da ciddi əlilliklər və ya ölümə səbəb olur.

Sarsılmış Uşaq Sindromunun qarşısını almaq üçün maarifləndirmə və dəstək vacibdir. Müvafiq strategiyalar:

  • Valideyn və baxıcıların maarifləndirilməsi;
  • Stress idarəetmə texnikalarının təşviq edilməsi;
  • Körpələrin təhlükəsiz idarə edilməsi haqqında məlumatlandırma;
  • İctimai səhiyyə kampaniyalarının təşkili.

Sarsılmış Uşaq Sindromu ciddi fəsadlara və hətta ölümə səbəb ola bilən bir vəziyyətdir, bu, uşaqların başına qarşı güclü fiziki təsir nəticəsində yaranır. Pediatriya.az olaraq, valideynlərə və dayələrə uşaqlara qarşı hər hansı fiziki zorakılıq tətbiq etməmək və onların inkişafını təhlükəsiz bir şəkildə dəstəkləmək ciddi tövsiyə olunur.