Müqayisə edilən uşaqların psixoloji durumu barədə qısa məlumat. Həkim Nərmin Əzizova
Uşaqları digər uşaqlarla – istər ailə daxilində, istərsə də cəmiyyət mühitində – müqayisə etmək, düşündüyümüzdən daha dərin və uzunmüddətli zərərlərə yol aça bilər. Bu yanaşma uşaqlarda özünüqiymətləndirmə problemləri, özünə inamsızlıq və emosional narahatlıq yaradaraq onların şəxsiyyət inkişafına mənfi təsir göstərir.
Belə müqayisələr uşağın özünəməxsus ehtiyac və qabiliyyətlərini görməməzliyə vurur. Daim başqaları ilə ölçülən uşaq zamanla özünü qeyri-kafi, dəyərsiz və sevilməyən biri kimi hiss etməyə başlayır. Bu isə onun daxili dünyasında narahatlıq, inciklik və hətta depressiv əhval-ruhiyyə formalaşdıra bilər.
Müqayisələrin nəticələri
Müqayisə edilən uşaqlarda bir çox psixoloji və davranış problemləri müşahidə oluna bilər. Onlar:
- Qısqanclıq hissi ilə yaşayır;
- Daxilən özünə qapanır, tez-tez kədərli və narazı görünür;
- Əsəbi və aqressiv davranışlar sərgiləyir;
- Tənhalığa meyil göstərir, ailə üzvləri ilə münasibətləri soyuyur;
- “Məni heç kim başa düşmür” və “məni sevmirlər” düşüncəsinə qapılır.
Uşaqlar üçün sevilmək və qəbul olunmaq hissi həyatlarının ən vacib dayağıdır. Əgər bu ehtiyac təmin olunmazsa, uşaq ya tamamilə geri çəkilir, ya da özünü başqalarına bəyəndirmək üçün qeyri-səmimi bir şəxsiyyətə bürünür.
“Hər uşaq bir rəngdir”
Unutmaq olmaz ki, hər bir uşaq öz dünyası, öz yolu və öz ritmi ilə formalaşır. Onların şəxsiyyəti, maraqları və bacarıqları fərqlidir. Uşaq yetişdirmək, onun daxilindəki potensialı kəşf edib onu sevgi və anlayışla dəstəkləmək deməkdir. Valideynin borcu – övladını başqası ilə deyil, dünənki özü ilə müqayisə etmək və irəliləyişinə sevinməkdir.
Sözlərimizin gücü
Böyüklərin dilindən çıxan hər bir söz uşağın şüurunda dərin iz buraxa bilər. Uşağa “bax, filankəs necə gözəl oxuyur, sən niyə belə deyilsən?” demək, sadəcə bir cümlə deyil – bu, uşağın içində özünü sevməmək toxumları səpməkdir.
Bu cür cümlələr nəticə etibarilə:
- Uşağın öz bacarıqlarına inamını sarsıdır;
- Onu getdikcə daha əsəbi və gərgin edir;
- “Anam-atam məni başqaları qədər sevmir” fikri formalaşdırır;
- Uşaq özünü olduğu kimi yox, cəmiyyətin gözündə “ideal” biri kimi göstərməyə çalışır;
- Özünü uğursuz və qeyri-dəyərli hiss edir.
Nəticə
Uşaqları bir-biri ilə müqayisə etmək, onların şəxsiyyətinin sərbəst inkişafını ləngidir, emosional sabitliyini pozur və mənfi mənlik imicinin formalaşmasına səbəb olur. Belə uşaqlar gələcəkdə təkcə özlərinə qarşı yox, başqalarına qarşı da sağlam və səmimi münasibətlər qurmaqda çətinlik çəkə bilərlər.
Ən yaxşı yol – uşağınızı başqası ilə deyil, öz potensialı ilə tanımaq, daxili rəngini üzə çıxarmaq və ona sevilən biri olduğunu daim hiss etdirməkdir.