“Körpəm Niyə Nəfəs Ala Bilmir?” – Körpələrdə Burun Tutulması və Təhlükəsiz Həll Yolları. Həkim Nərmin Əzizova

0-6 ay 2-5 yaş Müsahibələr Xəbərlər Yenidoğulan körpəm
06 Oktyabr 2023

Körpələrdə burun tutulması, burun daxilindəki toxumaların ödemi və ya seliyin yığılması nəticəsində yaranan ümumi bir vəziyyətdir. Kiçik yaşlı uşaqlarda burun yolları təbii olaraq dar olur və xüsusilə 0–12 ay arasında burunla nəfəs alma qabiliyyəti daha əhəmiyyətlidir. Bu səbəbdən, kiçik bir tıxanma belə əmmə və yatmaq kimi funksiyaları ciddi şəkildə poza bilər.

Epidemiologiya və statistik məlumatlar

Dünya üzrə 1 yaşa qədər olan körpələrin təqribən 80–85%-i həyatlarının ilk ilində ən azı bir dəfə burun tutulması ilə qarşılaşır. Qış aylarında bu göstərici 90%-ə qədər arta bilər (WHO, 2023).

Şəkil 1. Körpə və uşaqlarda burun tutulması tezliyi

Əsas səbəblər

– Mövsümi viruslar (Rinovirus, RSV və s.)

– Quru və tozlu hava

– Evdə allergenlər (ev heyvanları, toz, kif və s.)

– Təbii dar burun yolları (yenidoğulmuşlarda xüsusilə)

Əlamətlər

– Xırıltılı nəfəs alma

– Əmmədə çətinlik

– Gecə yuxusunun pozulması

– Burnunda selik və axıntı

– Asqırma və narahatlıq

Burun təmizliyi: Nə zaman və necə?

Burun təmizliyini yeməkdən əvvəl və yatmazdan öncə etmək tövsiyə olunur. Fizioloji məhlul (0.9% NaCl) ən təhlükəsiz və effektiv seçimdir. Hər burun dəliyinə 2–3 damcı damızdırıldıqdan sonra 30–60 saniyə gözlənilir, sonra körpə üzü üstə çevrilir. Əgər selik qalırsa, aspirator vasitəsilə yüngül təzyiqlə təmizlənə bilər. Südəmər körpələrdə yüksək təzyiqli sprey və ya yuma cihazlarından istifadə edilməməlidir.

Müalicə olunmazsa nə baş verir?

Burun tutulması müdaxilə olunmadıqda:
– Postnazal axıntı (seliyin boğaza axması)
– Orta qulaq iltihabı (otit media)
– Bronxit və pnevmoniya
– Əmmə çətinliyi, yuxu pozğunluğu və nəfəs darlığı

Həkimə nə zaman müraciət etməli?

– Burun tutulması 2 həftədən çox davam edərsə
– Qızdırma, təngnəfəslik, əmmədə zəiflik varsa
– İrinli axıntı, qanlı ifrazat və ya burun qanamaları görülərsə
– Allergiyaya bağlı şübhəli simptomlar müşahidə olunarsa

Maraqlı faktlar

– PubMed araşdırmalarına görə, fizioloji məhlul ilə burun yuyulması orta qulaq iltihabını və antibiotik ehtiyacını azaldır.
– ÜST-in 2023-cü il tövsiyəsinə əsasən, evdə havanın keyfiyyəti körpələrdə tənəffüs sağlamlığı üçün kritik rol oynayır.
– Avropa Uşaq Tənəffüs Cəmiyyəti (ERS) 2023-cü ildə burun təmizliyinin profilaktik rolunu vurğulayan təlimat yayımlamışdır.

İstinadlar

  1. WHO. Air pollution and child health: prescribing clean air. Geneva: WHO; 2023.
    2. Revai K et al. Nasal Congestion and Risk of Otitis Media. Pediatr Infect Dis J. 2008.
    3. Heikkinen T, Jarvinen A. The common cold. Lancet. 2003.
    4. Slapak I et al. Efficacy of isotonic saline in rhinitis. Arch Otolaryngol. 2008.
    5. European Respiratory Society (ERS) Guidelines on paediatric rhinitis, 2023.

Nərmin ƏZİZOVA, Pediatriya.az saytının təsisçisi