Uşaqların Kimyəvi (Təmizləyici) Vasitələrdən Qorunması Barədə. Həkim Nərmin Əzizova
Uşaqların Kimyəvi (Təmizləyici) Vasitələrdən Qorunması Barədə. Həkim Nərmin Əzizova
Novruz Bayramının gəlişi ilə bir çox ailələr evlərində genişmiqyaslı təmizlik işləri aparırlar və bu zaman müxtəlif kimyəvi təmizlik vasitələrindən istifadə edirlər. Bu məhsullar gigiyenanı qorumağa kömək etsə də, valideynlər onların potensial təhlükələri barədə də məlumatlı olmalıdırlar, xüsusilə də azyaşlı uşaqlar üçün. Bu məqalədə məişət kimyəvilərinin riskləri və uşaqların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün görülməli olan tədbirlər barədə vacib məlumatlar təqdim edilir.
Uşaqlar üçün kimyəvi zəhərlənmənin təhlükələri
Məişət kimyəvi maddələri ilə zəhərlənmə, toksik maddələrin udulması, tənəffüsü və ya dərinin təması nəticəsində baş verir. Ağır hallarda zəhərlənmə qalıcı orqan zədələnməsinə və hətta ölümlə nəticələnə bilər. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatına görə, hər il 3 milyondan çox təsadüfi zəhərlənmə halı baş verir və bunların əksəriyyəti 5 yaşdan kiçik uşaqlarda qeydə alınır.
Xüsusilə 1-5 yaş aralığında olan uşaqlar ən yüksək risk qrupundadır. Onların təbiətcə maraqlı olması ətraf mühiti araşdırmağa və tez-tez əşyaları ağızlarına aparmağa səbəb olur. Uşaqların əlçatan yerində olan təmizlik vasitələri, pestisidlər və digər məişət kimyəviləri udulduqda və ya nəfəs alındıqda çox təhlükəli ola bilər. Evlərdə ən çox rast gəlinən zəhərli maddələr bunlardır:
- Xlorlu ağardıcı və yuyucu vasitələr;
- Boru və soba təmizləyiciləri;
- Boya həll edicilər və solventlər;
- Pestisidlər (həşərat və gəmirici dərmanları);
- Benzin, kerosin və digər neft məhsulları;
- Bəzi dekorativ bitkilər, hansılar ki, yeyildikdə toksik ola bilər.
Bundan əlavə, qaz plitələrinin geniş istifadə edildiyi ölkələrdə, ev əşyalarından sızan karbonmonoksit qazı ilə zəhərlənmə ciddi təhlükə yaradır. Kifayət qədər havalandırılmayan yerlərdə zəhərli tüstünün nəfəsə çəkilməsi huşun itirilməsinə və ölümə səbəb ola bilər.
Uşaqları kimyəvi zəhərlənmədən qorumaq üçün tədbirlər
Məişət kimyəviləri ilə zəhərlənmə riskini azaltmaq üçün valideynlər aşağıdakı tədbirləri görməlidirlər:
- Kimyəvi məhsulları uşaqların əlçatmaz yerində saxlayın: Təmizlik vasitələrini, dərmanları və digər təhlükəli maddələri kilidli şkaflarda və ya yüksək rəflərdə saxlayın. Unutmayın ki, uşaqlar stul və ya digər mebellərdən istifadə edərək bu əşyalara çata bilərlər.
- Uşaqların yanında dərman qəbul etməyin: Kiçik uşaqlar böyükləri təqlid etməyə meyillidirlər. Sizi dərman qəbul edərkən görsələr, eyni şeyi etməyə cəhd göstərə bilərlər.
- Kimyəvi maddələri nəzarətsiz buraxmayın: Əgər təmizlik vasitəsindən istifadə edirsinizsə və qısa müddətlik uzaqlaşmalısınızsa (telefon zəngi və ya qapıya cavab vermək üçün), dərhal qabı təhlükəsiz yerə qoyun.
- Bütün maddələri aydın şəkildə etiketləyin: Təmizlik vasitələrini içki şüşələrinə və ya qida qablarına doldurmayın. Yanlış tanınma nəticəsində həm uşaqlar, həm də böyüklər onları səhvən içə bilər.
- Yetərli havalandırmanı təmin edin: Təmizlikdən sonra pəncərələri açaraq evi yaxşı havalandırın ki, zəhərli buxarların nəfəsə çəkilməsinin qarşısı alınsın.
- Kimyəvi maddələri düzgün şəkildə utilizasiya edin: İstifadə olunmayan və ya vaxtı keçmiş kimyəvi maddələri yerli atılma qaydalarına uyğun olaraq atın.
- Kiçik uşaqları daim nəzarətdə saxlayın: Onların təhlükəli maddələrə toxuna bilməməsi üçün ehtiyatlı olun.
- Pestisid və insektisidlərdən istifadəni məhdudlaşdırın: Bu maddələri uşaqların oynadığı yerlərə, xüsusilə döşəməyə (pol üzərinə) qoymayın.
- Uşaqları maarifləndirin: Onlara yaşlarına uyğun şəkildə müəyyən maddələrin zərərli olduğunu və toxunmamalı olduqlarını izah edin.
Zəhərlənmə halında nə etməli?
Əgər uşaq təsadüfən kimyəvi maddə qəbul edibsə və ya onunla təmasda olubsa:
- Uşağı qusdurmayın, çünki bu, toksik maddənin qida borusuna ikinci dəfə təsir etməsinə səbəb ola bilər.
- Əgər maddə dərisi və ya gözlə təmas edibsə, həmin yeri bol təmiz su ilə ən azı 15 dəqiqə yuyun.
- Dərhal təcili tibbi yardımla əlaqə saxlayın və qəbul edilən maddə barədə ətraflı məlumat verin.
- Tibbi mütəxəssisin tövsiyəsi olmadan uşağa qida və ya içki verməyin.
Nəticə
Məişət kimyəvi zəhərlənmələri qarşısı alına bilən, lakin ciddi təhlükə yaradan hallardandır. ÜST-nin məlumatına görə, hər il 100,000-dən çox uşaq təsadüfi zəhərlənmələr səbəbindən həyatını itirir və bu halların əksəriyyəti məişət kimyəvi maddələrinin təsirindən baş verir. Sadə, lakin effektiv təhlükəsizlik tədbirləri ilə valideynlər bu riskləri əhəmiyyətli dərəcədə azalda və evdə daha təhlükəsiz mühit yarada bilərlər.
Novruz və digər bayramlara hazırlıq zamanı evimizi təmiz və səliqəli saxlamaqla yanaşı, uşaqlarımızın sağlamlığı və təhlükəsizliyi üçün də maksimum diqqət göstərməliyik. Qorunma və maarifləndirmə, azyaşlıları bu cür təhlükələrdən qorumağın ən effektiv yollarından biridir.