Yenidoğulan körpə ilə bağlı maraq doğuran 20 sual-cavab
- Körpəmdəki qırmızı səpkilər normaldır?
Bəli, həyatının ilk günlərində bir çox körpənin gövdəsində və üzündə qızarıq sahələr və bunların üzərində isə yüngül sarımtıl rəngdə sızanağa oxşayan dəri səpkiləri ola bilər. Fizioloji olan bu səpkilərə “Toksik eritem” adı verilir. Tam sağlam uşaqlarda da müşahidə olunan və bir neçə gün ərzində özündən keçən səpki növüdür. 
- Körpəmin döş qəfəsində olan süd vəzi şişkinliklərinin olması normaldır?
Yenidoğulan körpənin anasının südünü əmməsi nəticəsində, anadan keçən hormonların təsiri ilə körpənin süd vəzilərində şişkinlik, sərtlik və süd gəlməsi ola bilər. Bu vəziyyət xüsusən ana qarnında normadan daha uzun müddət (40 həftədən çox) qalan uşaqlarda rast gəlinir. Bəzən analar körpənin süd vəzilərini və sinəsini masaj edərək bunun aradan qalxmasına çalışırlar. Bu çox səhvdir. Körpənin sinəsinə olunan masaj şişkinliyi aradan qaldırmır, hətta əksinə olaraq irinləməyə və körpənin dərisinin zədələnməsinə səbəb ola bilər. Hətta nəticə olaraq bu hal absesə səbəb ola bilər. Qətiyyən belə metodlardan uzaq olunmalıdır. 
Körpənin süd vəzilərində şişkinlik necə keçər?
Əsasən süd vəzilərində şişkinlik özündən yavaş-yavaş çəkilərək keçib gedir. Əslində bu vəziyyət körpəni heç narahat da etmir. Yenidoğulan körpənin 90-% də bu hala rast gəlinir. Əgər bu hal uzun müddət davam edirsə onda bir pediatr həkimlə məsləhətləşməyiniz tövsiyə olunur.
- Körpəmin belində və sarğı (yan) nahiyyəsində göy-bənövşəyi rəngli sahələr vardır. Bu normaldır?
Bəli, xüsusən körpənin sarğı (yan) və bel nahiyyəsində göy-bənövşəyi dəyişikliklər normal dəri əlamətləridir. Bunlara “ Monqol ləkəsi” adı verilir. Bu tam normal bir hal olub, sizi qorxuzmasın. Nadir hallarda olsa da qarın, qol və ayaqda da ola bilər. Körpələrdə xüsusən təqribi olaraq 1 yaşında olduqda itir.
- Körpəmin tez- tez diksinməsi normaldır?
Bəli, bu böyüklərdə də çox görülür. Xüsusən yuxuya gedərkən bu baş verir. Buna “Yuxu miokloniyası” deyilir. Beynin yuxuya keçiş dövründə bədənin kontrolu aradan qalxması ilə ortalığa çıxan fizioloji bir vəziyyətdir. Körpələrdə isə beyin bədən hərəkətləri üzərində çox təsirli olmadığı üçün miokloniya çox rast gəlinir. Hətta yuxu dövründə qəfil olan diksinmə ilə körpə ağlamağa başlayır. Bəzi valideynlər bu vəziyyətdən çox narahat olurlar, amma nəzərə alsınlar ki, bu normal bir vəziyyətdir.
- Körpəmin doyduğunu necə bilim?
Bunun dəqiq bir ölçüsü yoxdur. Körpəniz öz dilində əmmə tərzini və gücünü dəyişdirərək “Mən doymuşam” deyə doyduğunu bizə bildirir. Körpənizin qidalanmasını saata baxaraq nizamlamağa çalışsanız onda qidalanmada problemlərlə üzləşə bilərsiniz. Analıq hisslərinizə inanın “ac olduğunu hiss etdiyinizdə qidalandırın və əmzidirmə müddəti “doyana qədər” olsun. Özünüz və körpəniz hər hansı bir qanun- nizamlama ilə çalışmalısınız deyə düşünməyin, rahat olmağa çalışın. Amma, uşağınız vaxtından qabaq doğulmuşdursa və ya hər hansı bir sağlamlıq problemi vardırsa onda pediatr həkiminizlə məsləhətləşməyi məsləhət görürük.
- Körpəmin başı bədəninə görə böyük olması normaldır?
Ana bətnində ikən uşağın başının böyüməsi gövdəyə görə çox daha sürətlidir. Yəni yeni doğulanlarda beynin böyüməsinin böyük qismi bitmişdir. Sağlam körpənin bütün bədənin 1/4- ni başı təşkil edir, böyüklərdə isə bu 1/8-ə qədər enir.
- Körpəmin yuxu rejimi necə olmalıdır?
Bu barədə ətraflı məlumatı Pediatriya.az saytında https://pediatriya.az/1-bir-ay-korpe-usaq-inkisaf/ oxuya bilərsiniz.
- Göbək qulluğu necə olunmalıdır?
Bu barədə ətraflı məlumatı Pediatriya.az saytında https://pediatriya.az/yeni-dogulanlara-gobek-qullugu/ oxuya bilərsiniz.
- Ilk dəfə körpəni nə vaxt çimizdirə bilərsiniz?
Bu barədə ətraflı məlumatı Pediatriya.az saytında https://pediatriya.az/1-bir-ay-korpe-usaq-inkisaf/ oxuya bilərsiniz.
- Yenidoğulan körpənin otağında temperatur necə olmalıdır?
Temperatur aralığı 20-22 dərəcə arası olması məsləhət görülür. Otağın çox isti olması və ya çox geyindirmə körpələr üçün təhlükəlidir. Ani körpə ölümü sindromunda rol oynayan faktorlardan biri də həddindən artıq isti mühitdir. Ona görə temperatur aralığını 20-23 dərəcə arasında saxlamağa çalışmaq lazımdır.
- Körpəm niyə görə çəp baxır?
Körpələr ilk aylarda həm dəqiq görmədikləri, həm də göz əzələlərini işlədən sinirlər tam formalaşmadığı üçün bəzən çəp baxa bilərlər. Bu vəziyyət normaldır. Amma 3-cü aydan etibarən çəplik düzəlmirsə həkimə müraciət etməyiniz yaxşı olar. 3-cü ayı keçmiş uşaq hələ də çəp baxırsa o dəqiqə panika etməyin böyük ehtimalla “yalançı çəplik” olub normal bir vəziyyət ola bilər.
- Körpəm məni görür?
Körpələr ilk günlərində özlərinə yaxın obyektləri kölgələr şəklində seçə bilərlər. Bəzi fizioloji təcrübələrdə körpələrin ilk günlərində böyüklərin 1/20- i qədər görə bildikləri müəyyən edilmişdir. Körpələr 3-4 aylıq olanda isə böyüklər kimi dəqiq gördükləri təsdiq olunmuşdur.
- Körpəm niyə əllərini davamlı olaraq yumruq şəklində saxlayır?
Əllərini yumruq şəklində saxlaması körpələrin hiss etmədən etdikləri bir hərəkətdir. Bir neçə müddətdən sonra əllərini istifadəyə başladıqdan sonra bu saxlama formasını körpə itirir. Ilk aylarda körpələrdə tutma refleksi olduğuna görə ovuc içinə gələn hər şeyi möhkəm tuturlar.
- Körpəm məni nə zaman eşitməyə başlayır?
Körpələrin ana bətnində belə eşitdikləri bilinir. Buna görə də hamilə olandan etibarən tez-tez körpənizlə danışın. Danışığınızı melodiya tərzində etsəniz sizi daha çox dinlədiyini görəcəksiniz.
- Körpəm niyə görə ayaqlarını qarnına çəkərək yatır?
Körpələr daima qollarını və ayaqlarını yığaraq yatmağa meyillidirlər. Beləliklə, ana bətnindəki pozisyalarını almağa çalışırlar. Bu hərəkət beynin tam formalaşması ilə itəcəkdir. 
- Körpəm niyə ağlayır?
Bunun bir neçə səbəbi ola bilər:
- Ac ola bilər;
- Alt paltarının (bezinin) çirkli olması;
- Qorxması;
- Qaz sancısının olması;
- Paltarının dəyişdirilməsi
Bu dövrdə əsas körpəni nə narahat etdiyi öyrənilməyə çalışılmalıdır. Dəqiq bilmirsəniz onda körpənizi:
- Qucağınıza alın;
- Ona lay-lay oxuyun;
- Əmizdirin.
Qucağa almaqla körpəni qucağa öyrəşdirmiş ya da ona pis təsir etmiş olmazsınız. Əksinə onu xoşbəxt və sevindirmiş olarsınız.
- Yenidoğulan körpəm necə geyindirilməlidir?
Körpənin tər vəziləri hələ tam formalaşmamışdır. Ona görə də onlar tərləmirlər. Ona görə çox isti yerdə olmaq və ya qat-qat geyindirmək körpəni narahat edə bilər. Vaxtında doğulan və normal çəkili uşağınız varsa sizin geyinimizdən bir qat çox geyinməsi belə kifayətdir. Körpənin dərisinin hava ala bilməsi üçün geyimlərinin pambıqdan olmasına diqqət edin.
- Körpəmin üşüdüyünü hardan bilərəm?
Əsasən uşaqların əlləri və ayaqları soyuq olur. Ona görə əl-ayaq yoxlanılması ilə siz dəqiq müəyyən edə bilməzsiniz. Ancaq, körpənin boynu istidirsə deməli körpəniz üşümür.
- Yenidoğulan körpəni nəm salfetlər ilə silə bilərəm?
Nəm salfetlərin tərkibində kimyəvi maddələr olur. Tez-tez nəm salfet istifadə olunması nəticəsində bu kimyəvi maddələr dəridə toplana bilər. Əgər nəm salfet istifadə etməli olsanız, onda istifadədən sonra körpənin dərisini su ilə yumağınız məsləhət görülür.
- Yenidoğulan qız uşaqlarında genital nahiyyə təmizliyi necə aparılmalıdır?
Qızınızın cinsi nahiyyəsi digər yerlərdəki kimi oxşar şəkildə təmizlənmə aparılmalıdır. 
Burada əsas vacib məqam təmizliyi həmişə qabaqdan arxaya doğru və tək hərəkətlə aparmaqdır. Belə edərək nəcisin başqa yerlərə yayılmasının da qarşısını almış olursunuz.
Mütəxəssis pediatr Dr. Nərmin Əzizova
