Yenidoğulan Körpə: Sual & Cavablar. Hissə I. Dr. Nərmin Əzizova

1. Körpəmin dərisindəki qırmızı ləkələr normaldır?

Bəli, bir çox yeni doğulmuş körpənin həyatının ilk bir neçə günündə üzündə və bədənində qırmızı ləkələr inkişaf etdirir. Bunlar kiçik, sarımtıl sızanaqlarla müşayiət oluna bilər. Zərərsiz dəri vəziyyəti kimi tanınan toksik eritema tamamilə normaldır və bir neçə gün ərzində öz-özünə keçir. Heç bir müalicə tələb etmir.

2. Körpəmin sinəsi şişkin görünür. Bu normaldır?

Yeni doğulmuşlarda döş toxumasının şişməsi ümumidir və körpəyə keçən ana hormonları səbəbindən yaranır. Əksər hallarda 40 həftədən çox bətndə qalan körpələrdə görülən bu vəziyyət, az miqdarda süd ifrazına da səbəb ola bilər. Bəzi valideynlər şişkinliyi azaltmaq üçün bölgəni masaj etməyə çalışırlar, lakin bu səhvdir. Masaj infeksiyalara və ağır hallarda abses əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər. Şişkinlik zamanla, adətən bir neçə həftə ərzində təbii olaraq yox olacaqdır.

3.Körpəmin belinin aşağı hissəsində və yanlarında mavimsi ləkələr var. Narahat olmalıyam?

Xeyr, bunlar monqol ləkələri adlanır və tamamilə zərərsizdir. Onlar daha tünd dəri tonlu körpələrdə daha çox yaygındır və adətən uşaq 1-2 yaşına çatdıqda solur. Nadir hallarda, yetkinlik dövrünə qədər davam edə bilər, lakin heç bir sağlamlıq riski yaratmır.

4.Körpəm niyə tez-tez sıçrayır (diksinir)?

Bu, Moro refleksi adlanan normal bir refleksdir. Yeni doğulmuşlar yuxuya düşəndə ​​və ya yüksək bir səs eşidəndə tez-tez qəfil sıçrayış hərəkətləri nümayiş etdirirlər. Bu, sinir sisteminin təbii bir reaksiyasıdır və 3-6 ayına qədər azalır.

5. Körpəmin tox olduğunu necə bilərəm?

Bunun üçün müəyyən bir ölçü yoxdur. Körpəniz əmməyi yavaşlatmaqla və ya dayandırmaqla toxluğunu göstərəcəkdir. Əgər qidalanmanı ciddi şəkildə saata görə tənzimləməyə çalışsanız, qidalanma çətinlikləri ilə qarşılaşa bilərsiniz. Analıq instinktlərinizə etibar edin – körpəniz ac görünəndə onu yedirin. Vaxtından əvvəl doğulmuş və ya sağlamlıq vəziyyəti olan körpələr müəyyən bir qidalanma cədvəlinə ehtiyac duya bilər, buna görə də lazım gələrsə, pediatrınızla məsləhətləşin.

6. Körpəmin başı bədəninə nisbətən çox böyük görünür. Bu normaldır?

Bəli, yeni doğulmuşlarda baş bədən uzunluğunun təxminən 25%-ni təşkil edir, yetkinlərdə isə təxminən 12,5%-ni təşkil edir. Bunun səbəbi, beyin inkişafının bətndə sürətli olması və çox hissəsinin doğulmadan əvvəl tamamlanmasıdır.

7. Yeni doğulmuş üçün ideal otaq temperaturu nə qədər olmalıdır?

Yeni doğulmuşun otağı üçün tövsiyə olunan temperatur 20-23°C (68-74°F) arasındadır. Həddindən artıq istilik Qəfil Körpə Ölümü Sindromu (QKÖS) üçün əhəmiyyətli bir risk faktorudur. Tədqiqatlar göstərir ki, mülayim otaq temperaturunu təmin etmək və həddindən artıq qat-qat geyinməkdən qaçınmaq QKÖS riskini azalda bilər (QKÖS barədə ətraflı: https://pediatriya.az/qefil-ani-korpe-olumu-sindromu/).

8. Körpəm niyə bəzən gözlərini çəpləşdirir?

Yeni doğulmuşların göz əzələləri inkişaf etməmişdir və görmə qabiliyyətləri hələ də yetişir. İlk bir neçə ayda gözlərin arabir çəpləşməsi normaldır. 3-4 aydan sonra davam edərsə, pediatr-oftalmoloqla məsləhətləşin.

9. Körpəm nə vaxt aydın görə biləcək?

Yeni doğulmuşlar əsasən bulanık görüntülər görürlər və yalnız təxminən 20-30 sm (8-12 düym) məsafədəki obyektlərə diqqət yetirə bilirlər – təxminən bir körpənin üzü ilə ana südü verən zaman ananın üzü arasındakı məsafə. 3-4 aya qədər görmə qabiliyyətləri əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşır.

10. Körpəm niyə əllərini sıxılmış vəziyyətdə saxlayır?

Yeni doğulmuşlar tutma refleksinə malikdir, yəni onlar təbii olaraq barmaqlarını yumruq halına gətirirlər. Bu refleks qarşıdakı aylarda əllərindən daha aktiv istifadə etməyə başladıqca solur.

11. Körpəm nə vaxt eşitməyə başlayır?

Eşitmə hələ doğulmadan əvvəl inkişaf edir. Tədqiqatlar göstərir ki, döl ananın səsini hamiləliyin 25-ci həftəsində belə tanıya bilir. Körpənizlə, hətta bətndə olarkən belə, danışmaq və ya oxumaq onların eşitmə və emosional əlaqəsini gücləndirir.

12. Körpəm niyə ayaqlarını qıvrılmış vəziyyətdə yatır?

Bu təbii bir döl vəziyyətidir. Körpələr aylarla bətndə qıvrılmış vəziyyətdə qalmışlar və əzələlərinin uzanmış duruşa rahatlaşması üçün vaxt lazımdır.

13. Körpəm niyə ağlayır?

Ağlamaq yeni doğulmuşun əsas ünsiyyət yoludur. Ən çox yayılmış səbəblər bunlardır:

• Aclıq;
• Çirkli uşaq bezi;
• Qorxu və ya həddindən artıq stimullaşdırma;
• Kolik və ya qaz ağrısı.

Körpəniz həddindən artıq ağlayırsa və sakitləşdirilə bilmirsə, hər hansı bir tibbi problemi istisna etmək üçün pediatrla məsləhətləşin.

14. Yeni doğulmuşumu necə geyindirməliyəm? 

Həddindən artıq geyinmək narahatlığa səbəb ola bilər və ya hətta həddindən artıq istilik riskini artıra bilər. Ümumi qayda olaraq, körpənizi öz geydiyinizdən bir qat artıq geyindirin. Pambıq kimi nəfəs alabilən parçalara üstünlük verin.

15. Körpəmin üşüdüyünü necə müəyyən edə bilərəm?

Soyuq əllər və ayaqlar etibarlı göstəricilər deyil. Bunun əvəzinə, körpənizin boynunu və ya arxasını yoxlayın. Əgər isti hiss olunursa, onlar rahatdır. Əgər soyuqdursa, yüngül bir qat geyim əlavə edin.

16. Yeni doğulmuşum üçün yaş salfetlər istifadə edə bilərəmmi?

Bir çox yaş salfet yeni doğulmuşun həssas dərisini qıcıqlandıra bilən kimyəvi maddələr ehtiva edir. Əgər salfetlərdən istifadə edirsinizsə, ətirsiz, hipoallergen variantları seçin və mümkün qədər hər dəfə körpənin dərisini su ilə yuyun.

17. Körpə qızımın genital bölgəsini necə təmizləməliyəm?

Bakteriyaların sidik yollarına yayılmasının qarşısını almaq üçün həmişə öndən arxaya doğru silin. Mümkün qədər yaş salfetlər əvəzinə ilıq su və yumşaq bir parça istifadə edin.

18. Körpəmi ilk dəfə nə vaxt çimdirim?

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) ilk çimməyi doğuşdan ən azı 24 saat sonra təxirə salmağı tövsiyə edir. Bu, körpənin dərisində təbii immunitet və nəmləndirmə təmin edən qoruyucu maddə olan vernix caseosanı saxlamağa kömək edir.

19. Yeni doğulmuşlarda sarılıq. 

Tam vaxtında doğulmuş körpələrin təxminən 60%-i və vaxtından əvvəl doğulmuş körpələrin 80%-i ilk həftə ərzində sarılıq inkişaf etdirir. Adətən öz-özünə keçir, lakin şiddətli olduqda tibbi müdaxilə tələb edə bilər. Günəş işığına (dolayı yolla) məruz qalmaq və qidalanmanın artırılması artıq bilirubini xaric etməyə kömək edir.

20. ÜST-nin yeni doğulmuşlara qulluq üçün əsas tövsiyələri nələrdir?

• İlk altı ay ərzində yalnız ana südü ilə qidalandırma.
• Dəmir səviyyələrini yaxşılaşdırmaq üçün göbək ciyəsinin klemplenməsini ən azı 1 dəqiqə təxirə salmaq.
• Bağlanmanı təşviq etmək və bədən temperaturunu tənzimləmək üçün doğuşdan dərhal sonra dəri-dəriyə təmas.
• Qarşısı alına bilən xəstəliklərdən qorunmaq üçün müntəzəm peyvənd.

Yeni doğulmuşunuza ən yaxşı qulluğu göstərmək çox çətin hiss oluna bilər, lakin nəyin normal olduğunu və nəyin diqqət tələb etdiyini anlamaq bu səyahəti daha asanlaşdırır. Narahatlıqlarınız varsa, həmişə tibb işçisi ilə məsləhətləşin.