Uşaqlarda Qol (Dirsək) Çıxıqları: "Baxıcı Dirsəyi". Həkim Nərmin Əzizova

2-5 yaş Xəbərlər Yay ayları
14 Mart 2021

Uşaqlarda Qol (Dirsək) Çıxıqları: “Baxıcı Dirsəyi” haqqında

Dr. Narmin Azizova
Neonatoloq, K.Y. Fərəcova adına Pediatriya Elmi-Tədqiqat İnstitutunun Yenidoğulmuşların Reanimasiya və İntensiv Terapiya Şöbəsi; Azərbaycan Tibb Universiteti, I Uşaq Xəstəlikləri kafedrası; Pediatriya.az saytının təsisçisi.

Baxıcı dirsəyi nədir?

Valideynlərin övladlarını xəstəxanaya gətirmələrinin ən yayılmış səbəblərindən biri də uşağın qəfil olaraq qolunu hərəkət etdirə bilməməsidir. “Baxıcı dirsəyi” və ya “Tərbiyəçi dirsəyi” adlanan bu vəziyyət əsasən 1-4 yaş arasındakı uşaqlarda rast gəlinir. Xüsusilə qız uşaqlarında və sol qolda daha çox müşahidə olunur. Uşaqlar böyüdükcə, oynaqları və bağları güclənir və bu problem 5 yaşdan sonra daha az görünür.

Nəyə görə baş verir?

Körpələrin sümükləri və bağları hələ tam inkişaf etmədiyi üçün daha elastik olur. Halqa bağ (annular ligament) kiçik uşaqlarda boş olduğu üçün dirsək sümüyü yerindən asanlıqla çıxa bilər.

Səbəblər

Baxıcı dirsəyi əsasən uşağın qolunun qəfil dartılması ilə baş verir. Aşağıdakı hallar buna səbəb ola bilər:

  • Körpələr (<1 yaş): Yatarkən çevrilərkən və ya iməkləyərkən qollarının altında qalması;
  • 1-4 yaşlı uşaqlar: Valideynlər tərəfindən biləkdən və ya əldən tutulub qaldırılması və ya dartılması;
  • Qəzalar: Uşaq yıxılarkən əlindən tutulması və ya qolu üzərində güc düşməsi.

Baxıcı dirsəyinin əlamətləri

  • Qol dartıldıqdan sonra uşaq qəfil ağlamağa başlayır;
  • Zədələnmiş qolu hərəkət etdirmək istəmir;
  • Qolunu bükülü şəkildə bədəninə yaxın tutur;
  • Şişkinlik çox olmur, bu da sınıqdan fərqləndirməyə kömək edir.

Necə diaqnoz qoyulur?

Həkimlər baxıcı dirsəyini əsasən simptomlara və fiziki müayinəyə əsasən müəyyən edirlər. Rentgen nadir hallarda lazımdır, yalnız sınıq şübhəsi olduqda istifadə edilir. Araşdırmalara görə, halların 5%-dən azında rentgen tələb olunur (Schunk və b., 1990).

Müalicə və bərpa

Həkim sümüyü yerinə qaytarmaq üçün sadə bir üsuldan istifadə edir. Ən yayılmış metodlar bunlardır:

  1. Supinasiya-bükmə metodu: Həkim ön qolu çevirərək dirsəyi bükür və sümüyü yerinə qaytarır.
  2. Hiperpronasiya metodu: Həkim ön qolu zorla döndərir. Araşdırmalar (McDonald və Clegg, 1999) göstərir ki, bu üsul daha effektivdir.

Uşaqlar 5–10 dəqiqə ərzində yaxşılaşır və qolunu normal istifadə etməyə başlayır.

Təkrarlana bilərmi?

Bəli, təkrarlana bilər. 12–27% hallarda baxıcı dirsəyi təkrarlanır, xüsusilə ilk bir il ərzində (Illingworth, 1975). Bunun qarşısını almaq üçün valideynlər və baxıcılar aşağıdakı məqamlara diqqət etməlidirlər:

  • Uşağı qollarından tutub dartmamaq və ya yellətməmək;
  • Uşağa dəstək olarkən diqqətli olmaq;
  • Ailəni və baxıcıları təhlükəsiz davranışlarla bağlı maarifləndirmək.

Nəticə

Baxıcı dirsəyi kiçik uşaqlarda tez-tez rast gəlinən, lakin asan müalicə olunan bir vəziyyətdir. Sadə bir prosedurla sümük yerinə qaytarılır və uşaq tez bir zamanda sağalır. Bununla belə, təkrarlanma ehtimalı yüksək olduğuna görə, valideynlər və baxıcılar uşaqları düzgün şəkildə qaldırmağa və tutmağa diqqət etməlidirlər.

İstinadlar:

  1. Schunk, J. E. (1990). “Radial Head Subluxation: A Review of 100 Cases.” Pediatric Emergency Care, 6 (2), 98–100.
  2. McDonald, J., & Clegg, J. (1999). “Hyperpronation vs. Supination-Flexion for Reduction of Radial Head Subluxation.” Journal of Pediatric Orthopedics, 19 (1), 50–52.
  3. Illingworth, R. S. (1975). “Recurring Pulled Elbow in Young Children.” British Medical Journal, 4 (1), 796–797.