Körpəmin neyromotor inkişafı

Körpənin inkifaşında geri qalma əlamətləri hansılardır?

 

Yaş dövrü Mental inkişafda narahatedici əlamətlər
0-1 ay Yüksək səslərə reaksiya verməmək
2 ay Səslərə reaksiya verməmək, üzə baxmamaq
4 ay Səs çıxarmamaq, hərəkt edən əşyaları izləməmə, üzə gülümsəməmək
6 ay Səslərə dönməmək, əşyaları götürməməyə çalışmamaq, səsli gülməmək (qığıldamamaq)
9 ay Tanıdığı insanlara tanıyırmış kimi reaksiya verməmək, söhbət edildikdə səs çıxarmamaq
12 ay Adına reaksiya verməmsi, “yox” sözünü başa düşməmə, işarə etdikdə baxmamaq
15 ay Sadə sözləri deməməsi (baba, mama, nənə və s.), istədiyi əşyaları işarə edə bilməməsi
18 ay Ən az 6 sözünün olmaması, tanıdığı əşyaların nə işə yaradığını bilməməsi
24 ay Sadə əmrləri yerinə yetirə bilməmə, iki sözlük cümlənin olmaması, adi əşyalarla (qaşıq, daraq və s) nə edilməsini bilməmək
36 ay 3 sözlü cümlənin olmaması, oyunlar oynamağı bacarmamaq
48 ay “Bənzər və fərqli” qavramları başa düşə bilməmək, 3 mərhələli əmrləri yerinə yetirə bilməmək, başa düşülməyən danışıq, sadə suallara cavab verə bilməmək
60 ay Rəngləri, şəkilləri, hərfləri tanıya bilməmək, tualet/yuxu/geyinmə kimi gündəlik rutin işləri etdikdə həddindən artıq reaksiya vermək, həqiqi və xəyali oyunları ayıra bilmir.

 

 

Yaş dövrü  Psixi emosional inkişafda narahatedici əlamətlər
6 ay Gülümsəmək və ya digər sevindirici əlamətlərin yoxluğu
9 ay Qarşılıqlı səs çıxarma, gülümsəmək və ya digər üz ifadələrin yoxluğu
12 ay Çağırdıqda ada reaksiya verməmək, hecalama (ba-ba, nə-nə və s.) yoxluğu,

qarşılıqlı jestlərin olmaması (göstərmə, uzatma, əl sallamaq)

15 ay Nə isə işarə edərək göstərmə və ya istəklərini göstərmə olmaması, adi sözlərin yoxluğu
18 ay Adi xəyali oyunların yoxluğu, danışma dili/jest-mimkaların yoxluğu
24 ay İki sözlü mənalı cümlələrin yoxluğu (təkrarlanma olmadan)
Hər hansı bir yaşda Əvvəl olan hecalama kimi, danışma və ya sosyal qabiliyyətlərin itməsi

 

 

Yaş dövrü Motor inkişafda narahatedici əlamətlər
Motor inkişaf
4 ay Üzü üstünə və ya dəstəkli oturmada zəif baş saxlama
9 ay Dəstəksiz otura bilməmək və ya ayaqlardan dəstək almamaq
18 ay Dəstəksiz gəzmənin olmaması
Hər hansı yaşda Əl və ya ayaqlarda simmetriyanın pozulması, əvvəl edə bildiyi hərəkətlərin itməsi

 

 

Aylara görə normal neyromotor inkişaf

2 aylıq ·       Əllərini əsasən yumruq şəklində edirlər

·       Üzü üstünə qoyduqda başlarını qaldırırlar

·       Əşyalara gözləri və başları ilə 90 dərəcə izləyirlər

·       Tək hecalı səslər çıxarırlar

3 aylıq ·       Əllərini daha az yumruq kimi edirlər

·       Üzü üstünə qoyduqda başlarını qaldırıb bir müddət saxlamağı bacarırlar

·       Yumşaq oyuncaqları əlində qısa müddətli tuta bilirlər

·       Başlarını döndürərək gözləri ilə əşyanı hər istiqamətdə izləyə bilirlər

·       Qarşılıqı danışmaya gülərək və səsçıxardaraq reaksiya verirlər

·       Səsli gülür (qığıldayırlar)

4 aylıq ·       Başını dik saxlaya bilir

·       Əşyalara əlini uzadır və onu ağzına aparır

·       Səs gələn istiqamətdə başını döndürür

5-6 aylıq ·       Arxaüstü uzanarkən başını yerdən qaldıra bilir

·       Üzüstədən arxası üstəyə çevrilə billir

·       Əşyanı bir əlindən digərinə keçirə bilir

·       Səslər çıxardır

·       Dəstək olunaraq otururlar

7-8 aylıq ·       Əllərindən dəstək edildikdə otura bilir

·       Əşyalara stola vurur

·       Qolları ilə qarşısındakı insana uzana bilir

·       “Də-də, ba-ba” heclarını söyləyə bilir

9-10 aylıq ·       Dəstəksiz oturur, oturma pozisyasına keçə bilit

·       Bir yerdən tutaraq ayaqda dura bilir

·       Əl sallayır və “ bay-bay” deyir

·       Köməklə stəkandan su içə bilir

·       Baş və işarət barmağını istifadə edərək cisimləri ala bilir

11-12 aylıq ·       Köməklə gəzə bilir

·       Bir neçə mənalı söz deyə bilir

·       Geyinərkın kömək istəyir

·       Sadə əmrləri yerinə yetirir

13-15 aylıq ·       Özü gəzə bilir

·       Söz ehtiyat sayı artmışdır

·       Qələmlə qaralama edə bilir

·       İstədiy əşyanı göstərə bilir

18 aylıq ·       Daha rahat gəzə bilir

·       Köməklə pilləkan çıxa bilir

·       Topu qarşısındakını ata bilər

·       2-4 kubu üst-üstə qoya bilir

·       Öz yeməyini yeyə bilir

·       Göz, qulaq və s kimi uzvlərini göstərə bilir

24 aylıq ·       Qaça bilir

·       2-3 sözlü cümlələrqura bilir

·       Kitab səhifələrini çevirə bilir

·       4-6 kubdan qala düzəldir

·       “Sən, mən” kimi qavramları vardır

2-3 yaş ·       Rahat qaçır

·       Pilləkan çıxıb düşə bilir

·       Tualet təlimi başlayır

·       Asan qaça bilmək

4-5 yaş ·       Tək ayaq üstündə dura bilir

·       3 təkərli velosiped sürə bilir

·       Qələmlə dairə və s. kimi işarələr çəkə bilir

4-6 yaş ·       Tək ayaq üstündə tullana bilir

·       Özü geyinib soyuna bilir

·       Müxtəlif oyunlar oynaya bilir.

Mütəxəssis pediatr Dr.Nərmin Əzizova

Elmi Tədqiqat Pediatriya İnstitutunun həkimi və dissertantı