1 aylıq körpənin inkişafı və xüsusiyyətləri: Dr. Nərmin ƏZİZOVA, Ph.D., Dr. Uzman Əli QULİYEV

1 aylıq körpənin inkişafı və xüsusiyyətləri

Uzun müddət davam edən hamiləlikdən sonra körpənizə qovuşdunuz. Artıq körpəniz ətraf mühiti kəşf etməyə başlayır.

1-ci ayın sonunda körpə nələr edə bilər?

• Düz bir səthə qoyulduqda başını qısa müddətə qaldıra bilər.
• Səsli oyuncaqlara ağlamaq və ya sakit qalmaqla reaksiya verə bilər.
• 15-30 sm məsafədəki əşyaları görə bilər.
• Müxtəlif səslər çıxara bilər.
• Öz-özünə gülümsəyə bilər.
• Barmaqlarını əmməyə çalışa bilər.
• Sizin təbəssümünüzə cavab verə bilər.
• Qarın üstə qoyulduqda başını 90 dərəcə qaldıra bilər.
• Arxası üstə uzanarkən yan tərəfə dönməyə cəhd edə bilər.

Bir aylıq körpənin görmə inkişafı

Yeni doğulmuş körpələrin görmə məsafəsi 15-30 sm-dir, bu da onların ana südü ilə qidalanarkən ananın üzünü görməsinə imkan verir. Uzaq obyektlər isə bulanıq görünür və bu bacarıq zamanla yaxşılaşır. Körpələr xüsusilə qırmızı, qara, sarı və ağ kimi yüksək kontrastlı rənglərə maraq göstərirlər. Görmə inkişafını stimullaşdırmaq üçün parlaq rəngli əşyaları onların görmə sahəsinə yerləşdirin.

Bir aylıq körpənin eşitmə inkişafı

Körpələrin doğulduqda görmə qabiliyyəti tam inkişaf etməsə də, eşitmə hissi çox həssasdır, xüsusilə ananın səsinə qarşı. Onlar hamiləlik dövründə ananın səsini eşitdikləri üçün doğulduqdan sonra bu səsi tanıyır və rahatlıq tapırlar. Əgər körpəniz səslərə reaksiya vermirsə, həkimə müraciət edin, çünki bütün yenidoğulmuş körpələr üçün eşitmə müayinəsinin aparılması tövsiyə edilir.

Bir aylıq körpənin fiziki müayinəsi

Bəzi yenidoğulmuşlarda alın nahiyəsində müvəqqəti şişkinlik, qırmızı izlər, uşaq sızanaqları, burun girintiləri və ya cinsiyyət orqanlarında şişkinlik ola bilər. Lakin baş və ya cinsiyyət orqanlarında davamlı şişkinlik müşahidə edilərsə, həkiminizlə məsləhətləşin.

Bir aylıq körpəsi olan valideynlərə tövsiyələr

• D vitamini qəbul edin: Həkiminizlə məsləhətləşərək 15-ci gündən etibarən D vitamini damcılarını verin.
• Yatış mövqeyi: Körpənizi arxası üstə yatızdırın.
• Meyilli yataq səthi: Beşiyin bir qədər meyilli olması reflüksün qarşısını almağa kömək edə bilər.
• Yastıq istifadə etməyin: Yastıqdan istifadə boğulma riskini artırır.
• Təmiz hava qəbul edin: Körpənizi təmiz və günəşli havada qısa müddətə çölə çıxarın.
• Bud USM müayinəsi: İlk altı ay ərzində bud USM (ultrasəs müayinəsi) inkişaf anomaliyalarını aşkar etmək üçün tövsiyə olunur.
• Optimal otaq şəraiti: Otaq temperaturunu 22-24°C səviyyəsində saxlayın və nəmliliyi tənzimləyin.
• Siqaretdən uzaq olun: Körpəsi olan evlərdə siqaret çəkməkdən çəkinin.

1 aylıq körpə gündə neçə dəfə nəcisə çıxa bilər?

Yenidoğulmuşların nəcisi adətən yumşaq və sarı rəngdə olur. Körpələr gündə bir neçə dəfə və ya bir neçə gündən bir nəcis ifraz edə bilərlər. Əgər nəcis yumşaqdır və narahatlıq yaratmırsa, bu, normaldır. Körpə böyüdükcə nəcis konsistensiyası dəyişə bilər.

Körpəni tez-tez qucağa götürmək olar?

Bəzi insanlar körpəni çox qucaqlamağın onu ərköyün edəcəyinə inanır, lakin bir aylıq körpə üçün sevgi və rahatlıq intizamdan daha vacibdir. Körpəni qucağa almaq ona təhlükəsizlik hissi verir və ağlamasını azaldır.

Bir aylıq körpənin refleksləri

Körpələr aşağıdakı reflekslərlə doğulurlar:

• Əmmə refleksi: Yanağı toxunduqda həmin istiqamətə dönərək əmməyə başlayır.
• Yerimə refleksi: Düz tutulduqda ayaqları ilə yeriş hərəkətləri edir. Bu refleks dördüncü aya qədər itir.
• Tutma refleksi: Əllərinə qoyulan əşyaları möhkəm tutur. Bu refleks dördüncü aya qədər azalır.

Körpə necə qidalanmalıdır?

İlk altı ay ərzində ana südü ən yaxşı qidadır. Məşhur inanclardan fərqli olaraq, sərt bir qidalanma cədvəli yoxdur – körpələr istədikləri zaman əmizdirilməlidir. Əgər körpəniz gündə 20-30 qram çəki artırırsa və ilk ayın sonunda 600-1000 qram arasında çəki qazanırsa, kifayət qədər süd qəbul etdiyi anlamına gəlir. Uşaqların qidalanması barədə barədə ətraflı www.pediatriya.az saytında məlumat verilmişdir.

Bir aylıq körpənin yuxu rejimi

Yenidoğulmuşlar gündə təxminən 15-20 saat yatırlar. Onlara gecə və gündüz fərqini öyrətmək üçün gündüz aktiv olun, lakin gecələr sakit və qaranlıq mühit yaradın.

Körpənin daha yaxşı yatmasını necə təmin etmək olar?

• Kiçik beşiklər istifadə edərək ana bətninə bənzər mühit yaradın.
• Rahat otaq temperaturunu qoruyun.
• Yatmazdan əvvəl çimizdirmək və masaj etmək rahatlıq yaradır.
• Ana südü ilə qidalandırmaq yuxuya kömək edir.
• Körpə ananın otağında, lakin öz beşiyində yatmalıdır.

Bir aylıq körpəni necə çimizdirmək olar?

Göbək bağı düşdükdən sonra müntəzəm çimmək olar. Su temperaturu 36-38°C olmalıdır və dərinin qıcıqlanmaması üçün sərt sabunlardan çəkinin. Çimmə otağının temperaturunu 25-26°C saxlayın.

Körpənin qazını necə çıxartmaq olar?

Bunun üçün körpələrdə qaz sancıları və infantil kolik mövzusuna daxil olmağınız xahiş olunur. https://pediatriya.az/korpelerde-qaz-sancisi-infantil-kolik-kop-nedir/

Körpənin dırnaqları necə kəsilməlidir?

Xüsusi körpə dırnaq qayçıları istifadə edərək, körpə sakit və ya yatarkən dırnaqlarını kəsin.

Bir aylıq körpənin peyvəndləri

Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyinin hazırladığı peyvənd cədvəlində  (https://pediatriya.az/azerbaycan-respublikasinin-milli-peyvend-teqvimi/) 1-ci ayda körpələrə peyvənd etdirmək göstərilməyib. Amma, körpə doğularkən olunan məcburi peyvəndlərin olunduğuna əmin olmalısınız. Peyvəndlənmə vaxtları barədə ətraflı məlumat üçün saytımızın Vaksinasiya bölümünə daxil olmağınızı tövsiyyə edirik.

Dr. Nərmin ƏZİZOVA, Ph.D., Dr. Uzman Əli QULİYEV